17 unieke kernen

Aardenburg is bijna 2.000 jaar oud. De Romeinen stichtten er een groot fort. In de middeleeuwen was Aardenburg een forse, bedrijvige en rumoerige Vlaamse havenstad. Het Romeinse en middeleeuwse verleden is nog altijd zichtbaar. Talrijke archeologische vondsten zijn te bewonderen in het Gemeentelijk Archeologisch Museum. U ziet het verleden ook nog altijd in het straatbeeld: een Romeins poortgebouw (op dezelfde plaats als waar het 2.000 jaar geleden stond), een maquette van het Romeinse fort, een mijlpaal, mozaïeken, muurschilderingen met historische taferelen en Middeleeuwse uithangborden. 

Het stoere vissersdorp Breskens ligt aan de monding van de Schelde. Wie de looplijn aan het haventerrein helemaal afloopt, komt al het goede van het vissersdorp tegen. De handels-, vissers- en de jachthaven. Veel visrestaurants en gezellige terrassen, winkels en boetiekjes. Het Visserijmuseum en aan het uiteinde, bij het strand, het uitkijkpunt met een panoramisch uitzicht over de monding van de Westerschelde en het dorp. 

Cadzand-Bad is de grootste badplaats van de regio met een gemoedelijke sfeer. Je kunt er genieten van zee, strand, duinen en de gezellige winkels en terrasjes aan Boulevard de Wielingen. Eeuwenoude haaientanden worden hier meer dan eens gevonden op het strand. Bij laag water is het mogelijk om van Cadzand-Bad onder leiding van een gids naar Knokke te lopen. Dit doe je via natuurgebied Het Zwin, waar je talrijke zeldzame vogels en planten kunt spotten. Momenteel wordt er gewerkt aan een kwaliteitsslag voor Cadzand-Bad, zodat het verder uitgroeit tot een natuurlijke, stijlvolle badplaats met allure. 

Cadzand-Dorp is één van de oudste middeleeuwse ringdorpen in Europa. Dat kan je vandaag de dag nog zien aan het dorp: de huizen zijn gebouwd rond de kerk. De sfeer is er gemoedelijk. Blikvangers zijn de vroeg-gotische Hervormde Kerk en de korenmolen ‘Nooit Gedacht’. Daarnaast is het dorp een aantal jaren geleden verfraaid met authentieke uithangborden, een dorpspomp en een smeedijzeren abri. Cadzand-Dorp heeft ook een permanente Wereldvredesvlam met vuur uit alle continenten. Deze vlam brandt op slechts vijf andere plaatsen ter wereld.

Het grensplaatsje Eede, of d’Ee zoals het dorp in de volksmond heet, is een klein, landelijk gelegen boerendorp. Toch is Eede nationaal bekend. Koningin Wilhelmina zette er in 1945 voor het eerst weer voet op Nederlandse bodem, na vijf jaar ballingschap tijdens de oorlog. Het dorp heeft een hechte dorpsgemeenschap, die de herinnering aan deze bijzondere gebeurtenis levend houdt.

Schilderachtig, zeggen ze over Groede. Dat is ook zo! Dat Groede pittoresk is en een rijk historisch verleden heeft, dankt het vooral aan de eerbied die de inwoners altijd voor hun dorp hebben gehad. Bovendien is het dorp grotendeels ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog gekomen, omdat het een Rode Kruis-dorp. De strijdende partijen lieten het daarom met rust. De parel van Groede is het museumstraatje Het Vlaemsche Erfgoed. Daar zie je hoe het leven er in West Zeeuws-Vlaanderen een eeuw geleden uitzag. Je ziet er hoe vakmensen, zoals de bakker, de smid en de timmerman, rond die tijd hun beroep uitoefenden. Vergeet ook niet een kijkje te nemen in de kruidenierswinkel, het poppenatelier en de kruidenierswinkel.

Het piepkleine kustplaatsje Hoofdplaat onderaan de Westerscheldedijk is het jongste dorp van Zeeuws-Vlaanderen. Vanaf de dijk en de lange steiger aan het einde van de strekdam heeft u een prachtig uitzicht op de Westerschelde. Vanaf de dijk kunt u dikwijls de zonnende zeehonden zien op de zandbank De Hooge Platen.

De breedste stranden van West-Zeeuws-Vlaanderen vindt u in Nieuwvliet-Bad. Het is bovendien dé familiebadplaats bij uitstek. Kindvriendelijkheid staat hoog in het vaandel. Onder toezicht van strandwachten kunnen kinderen er veilig zwemmen en spelen op het strand.

Ook in Nieuwvliet-Dorp staan kinderen centraal. De maritieme sporen door het hele dorp vormen misschien wel de langste spoorzoekertocht van Zeeland. In Nieuwvliet is verder van alles te doen, voor de allerkleinsten tot de allergrootsten. Spelen op het speelplein, knutselen en verdwalen in het doolhof bij speelboerderij Pierewiet. Of powerkiten en polsstokverspringen op het vliegterrein Nieuwvliet. Ze zullen zich geen moment vervelen.

In centrumplaats Oostburg is het fijn winkelen. Door het autoluwe centrum, de spelzuilen en de fonteintjes is het er bovendien erg aangenaam voor kinderen. Ze kunnen er naar hartelust spelen. Op woensdag is het altijd er altijd extra gezellig druk, want dan is er een grote weekmarkt en ’s avonds is het koopavond. Het symbool van Oostburg is de Eenhoorn. Hij staat voor de kracht en moed van de bevolking. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft Oostburg het zwaar te verduren gehad: enorme verwoestingen, heel veel slachtoffers.
Tijdens de slag om de Westerschelde (operatie Switchback) is de hele kern van Oostburg verwoest. Oorlogsmuseum Switchback is gewijd aan deze dramatische periode uit de historie.

Een bijzondere naam voor een bijzonder dorpje. Dit Franse woord betekent verschansing of bolwerk. Het staat voor de vestiging die het vroeger was, gesticht door prins Maurits, na de verovering van Sluis in 1604. Om de Zwingeul tijdens de Tachtigjarige Oorlog tegen de Spanjaarden te beschermen. Van de vesting zijn nog overblijfselen rond Retranchement te zien, zoals de wallen en fort Nassau. In bezoekerscentrum ’t Zwin in Retranchement komt u alles te weten over het gelijknamige natuurgebied. Het verhaal van mens en landschap, van enorme welvaart en diep verval. Op een speelse manier wordt zelfs de kleinsten hier iets bijgebracht over (de geschiedenis van) het natuurgebied.

Landbouwdorp Schoondijke is al eeuwen oud. Het bestond al in 1248. Het heette toen echter Vuyldijke. Door opzettelijke overstroming (inundatie) werd het tijdens de Tachtigjarige Oorlog verwoest. In 1652 verschenen er weer huizen. Deze bebouwing ging aanvankelijk door het leven als Willemsdorp, genoemd naar Willem II. Later gaven de bewoners de voorkeur aan de naam Schoondijke, ongetwijfeld geïnspireerd door de oorspronkelijke naam. Hoewel het belang van de landbouw ook hier is afgenomen, is het landbouwkarakter rondom Schoondijke nog duidelijk aanwezig. De landbouwsfeer tref je in het dorp ook aan in de vorm van beelden, zoals Het Paard, De Zaaier en Het wassende Graan, en de stenen korenmolen.

Een sfeervol dorpje omringd door kreken en vlakbij de Belgische grens. Niet te missen in Sint Kruis is de 15e eeuwse stompe toren van de Nederlands Hervormde Kerk. In de volksmond heet deze De Peperbusse. Tijdens de Reformatie werd deze katholieke kerk protestants en de pastoor de eerste dominee.

De vestingstad Sluis is populair. Het biedt iedereen 7 dagen op 7, zomer en winter, een divers aanbod van horeca, cultuur, winkels én gezelligheid. Sluis trekt miljoenen bezoekers per jaar. Wie hier nog nooit is geweest, kan het beste beginnen op de 14e eeuwse toren van het stadhuis. Dit is het enige Vlaamse Belfort van Nederland. Vanaf deze plek heeft u een prachtig uitzicht over de stad en de West-Zeeuws-Vlaamse polders. U maakt dan meteen ook van dichtbij kennis met Jantje van Sluis. Bij hem hoort een wonderlijk verhaal.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) wilden de Spanjaarden de stad veroveren. Zij hadden afgesproken om ’s nachts, bij het luiden van de klok, over te gaan tot de aanval. Alleen... de klok luidde die nacht niet. Wat bleek, klokkenluider Jantje had op de kermis te diep in het glaasje gekeken en versliep zich. Ook toen was het hier dus al gezellig. Hij is nu wel op z’n post. Elk kwartier laat hij het carillon van het stadhuis spelen. Breng ook eens een bezoekje aan het nabijgelegen Sint Anna ter Muiden. Het rustieke plein met leilindes en fraaie historische panden is Zeelands eerste beschermde stadsgezicht. Opvallend is de 17e eeuwse kerk met markante toren uit de 14e eeuw. 

Eén van de oudste grenspalen van ons land, een zogenaamde ‘tiendenpaal’, staat opgesteld op het Redouteplein van Waterlandkerkje. Deze plaats werd in de volksmond ‘’t Kerkje’ genoemd. De kerk heeft altijd centraal gestaan binnen de leefgemeenschap. De huizen werden er in de loop der jaren omheen gebouwd. Pas in 1796 kreeg het de naam Waterland. Ongeveer een kwart eeuw later werd de officiële naam Waterlandkerkje.

In 1604 verdreven de troepen van prins Maurits de Spanjaarden uit hun ‘onneembare’ vesting Ysendijck. Van het fort is nog een bolwerk over. Een vooruitgeschoven post midden in de gracht. Van hieruit konden de soldaten de wallen links en rechts gemakkelijk onder vuur houden. Nu lopen er herten rond. Maurits is weer terug in IJzendijke. Op de Markt kijkt een bronzen prins Maurits triomfantelijk over zijn schaakbord. Elk schaakstuk staat voor een succesvolle veldslag. Je komt de prins ook tegen in museum Het Bolwerk, museum van de Staats-Spaanse linies. Het museum richt zich op de krijgsgeschiedenis en vestingbouwkunde in (West) Zeeuws-Vlaanderen van de Romeinse tijd tot het heden. Het accent ligt op de tijd van de Republiek, dat wil zeggen de tijd van de Staats-Spaanse linies.
De grote historische rol, het leven en het werk van Prins Maurits hebben hierin een centrale plaats.

Fietsliefhebbers kunnen Zuidzande bijna niet missen. Het ligt op de kruising van twee populaire fietsroutes: de Panoramaroute en de Zwinroute. Het polderlandschap rond Zuidzande is één van de mooiste in Zeeuws-Vlaanderen. Zuidzande is ooit begonnen als een klein eiland ten zuidoosten van het veel grotere Eiland van Cadzand. Door inpolderingen in de 16e en 17e eeuw zijn ze met elkaar vergroeid. Aan de ligging van de dijken tussen de polders kun je dat nog goed zien.